Waarneemchallenge Paasvakantie

Het is weer Paasvakantie. Dat betekent natuurlijk niet naar school gaan, uitslapen, op PAK gaan en genieten van de pas aangebroken lente. Maar je zou deze vakantie ook gebruik kunnen maken van het (hopelijk) goede weer om het waarnemen nog eens te oefenen. Het is zeker de moeite, want de maan zal ons weinig verstoren. Om je op weg te helpen, kan je hier een lijstje vinden van tien toffe objecten die je kan bekijken in de lente. Ze zullen geordend zijn van redelijk eenvoudig te vinden tot een redelijk moeilijke opgave.

Maankrater

Ondanks dat we redelijk weinig last zullen hebben van de maan tijdens deze vakantie, kunnen we haar wel bekijken. Wat we precies willen bekijken van de maan, hangt natuurlijk af van de datum. Op 8 april krijgen we een nieuwe maan, dus dan kunnen we haar niet zien. De dagen ervoor is wel een dun schijfje van de oude maan zichtbaar. Als je goed kijkt, en niet te lang wacht, kan je de Grimaldi zee bekijken. Dit is een maanzee waarrond zich een heel netwerk van kraters bevindt. Deze kraters hebben allemaal een naam gekregen gebaseerd op de zee waarrond ze liggen. De locatie van de zee kan je aangeduid vinden op de afbeelding.

Na de nieuwe maan kunnen we kijken naar de andere kant van de maan. Hier vinden we onder andere de Mare Crisium. Net zoals Grimaldi is dit een maanzee. Binnen deze zee vinden we enkele kraters. Dit is een beetje ongewoon voor een maankrater, aangezien deze kraters enkel recent gevormd kunnen zijn. Kan jij ze vinden met een telescoop of verrekijker? De locatie van deze zee zie je op onderstaande afbeelding. Als je echt zin hebt, kan je de zee altijd eens proberen te tekenen!

Coma Bolhoop

Ons volgende object is de Coma Bolhoop, ook wel bekend als Melotte 111 of Collinder 256. Het is een open bolhoop te vinden in het sterrenbeeld Coma Berenices. Hij bevindt zich net onder de minst heldere ster van het sterrenbeeld, zoals aangeduid op de afbeelding.

De helderste sterren van de bolhoop vormen een “V”-vorm. Ze zijn dus redelijk goed te herkennen. Dit maakt het object een goede kandidaat om eens proberen te tekenen. Als je heel goed kijkt, heb je zelfs geen telescoop of verrekijker nodig om hem te zien.

M3

Voor ons volgende object blijven we in de buurt van Coma Berenices. Als we de twee minst heldere sterren verbinden komen we uiteindelijk uit bij het object Messier 3.

Ook M3 is een bolhoop. Het is zelfs de grootste en helderste bolhoop die we aan de hemel kunnen zien. Zeker de moeite om te bekijken dus! In totaal vinden we hier ongeveer 500 000 sterren, dit is dus iets moeilijker om te schetsen, maar je kan zeker eens proberen.

M38

We verplaatsen even naar de andere kant van de sterrenhemel richting het sterrenbeeld Auriga, of Voerman in het Nederlands. Het is eenvoudig te herkennen door de heldere ster Capella. In dit sterrenbeeld vinden we een derde bolhoop, Messier 38.

In tegenstelling tot M3 is M38 een open bolhoop. De sterren staan hier minder dicht bij elkaar en het is iets moeilijker om een geheel te zien. M38 staat op een afstand van ongeveer 4200 lichtjaar van de aarde.

Sombrero Galaxy (M104)

We verplaatsen onze aandacht weg van de bolhopen en bekijken enkele sterrenstelsels. Het meest bekende sterrenstelsel in de lente is M104, ook wel bekend als het Sombrerostelsel. We vinden dit stelsel tussen Virgo (Maagd) en Corvus (Raaf).

Het interessante aan het Sombrerostelsel is hoe we het kunnen zien vanaf de Aarde. Zoals de naam al doet vermoeden, lijkt het op een sombrero. Dit komt doordat het stelsel onder een kleine hoek staat met de Aarde. We kijken als het ware naar de zijkant van het sterrenstelsel. Hier zien we een ring van stof die rond de kern van M104 draait. De kern zelf is dan weer redelijk dik, waardoor deze uitsteekt boven de ring van stof. Daarnaast vinden we in deze kern heel veel bolhopen. Het aantal wordt geschat op 2000 of meer, veel meer dan er in de Melkweg te vinden zijn.

Cat’s Eye Galaxy (M94)

Net naast het sterrenbeeld Canes Venatici (jachthonden) vinden we een prachtig sterrenstelsel. Met de naam Kattenoognevel spreekt het al aardig tot de verbeelding.

M94 is een spiraalstelsel met twee spiralen. De middelste van deze spiralen is een gebied waar heel wat stervorming plaatsvindt. Jammer genoeg is het stelsel te dim om deze spiralen goed te kunnen zien, tenzij je misschien heel veel geluk hebt. Nog een tof weetje, er is heel weinig donkere materie aanwezig in de Kattenoognevel. Waarom dit precies het geval is, is tot heden niet duidelijk. Voorlopig blijft het één van de mysteries van dit sterrenstelsel.

M88

Tussen Coma Benerices, Leo (leeuw) en Virgo (maagd) vinden we ons zevende object. Verscholen in de duisternis tussen deze sterrenbeelden vinden we het sterrenstelsel M88. Om dit object te vinden raad ik aan een sterrenkaart of Stellarium te gebruiken om zo een star hopping-pad uit te stippelen. Onderstaande afbeelding geeft je al een idee van waar je moet zoeken.

M88 is een sterrenstelsel dat zich in de Virgocluster bevindt, dezelfde cluster waarvan ook de Melkweg een onderdeel is. Het stelsel beweegt van ons weg met een snelheid van ongeveer 2000 km/s.

Markarian’s Chain (M84, M86, NGC 4435, NGC 4438)

Ons volgend object is niet zomaar een sterrenstelsel, het is een hele ketting aan sterrenstelsels. Markarians Ketting bevindt zich eigenlijk vlak naast M88, dus als je het vorige object hebt gevonden is dit een eenvoudige tweede stap.

De Ketting van Markarian bestaat uit een hele hoop sterrenstelsels die je best met een lagere vergroting bekijkt. Zo zul je zien dat de sterrenstelsels op een gebogen lijn liggen. Hiervan komt ook de naam “Ketting”. De helderste van de stelsels op de ketting is M86, maar je kan ook NGC 4435 en NGC 4438 zien, twee sterrenstelsels die aan het samenvoegen zijn.

NGC 4565 (Needle Galaxy)

Ons voorlaatste object bevind zich net onder de Coma Bolhoop. We vinden hier een heel dim, redelijk moeilijk zichtbaar sterrenstelsel terug. Zijn officiële benaming is NGC 4565, maar hij wordt ook wel het Naaldstelsel genoemd. Dit omdat hij, net zoals het Sombrerostelsel, vanop de Aarde langs de zijkant zichtbaar is.

Dit sterrenstelsel werd in 1785 ontdekt door de Duits-Britse astronoom William Herschel. Dezelfde astronoom heeft ook de planeet Uranus ontdekt.

NGC 5634

Het laatste object is met zijn magnitude van 10,05 een hele uitdaging om te vinden. Zijn locatie aan de hemel is niet super ingewikkeld, maar realiseren dat je hem aan het bekijken bent, is waar het moeilijk wordt.

NGC 5634 is een bolhoop. Waarschijnlijk was het vroeger onderdeel van het Sagittarius Dwarf Spheriodal Galaxy, een klein sterrenstelsel dat rond de Melkweg draait. Door de sterke zwaartekracht van de Melkweg wordt het kleine sterrenstelsel uit elkaar getrokken. Op deze manier is NGC 5634 waarschijnlijk gescheiden van zijn oorspronkelijke sterrenstelsel.

Met deze tien objecten hoop ik jullie een beetje motivatie te geven om deze vakantie eens je telescoop buiten te zetten. Om je te helpen zoeken raad ik aan een sterrenkaart te gebruiken. Je kan natuurlijk ook online hulpmiddelen zoals Stellarium gebruiken. Zo kan je proberen een pad door de sterren uit te stippelen naar de objecten die je graag wil zien.

Heel veel waarneemplezier!